Dziś wybierzemy się w nietypową podróż. Wciąż będzie to w pewnym sensie podróż kolejowa, gdyż zobaczymy, jak w różnych okresach czasu kolej była przedstawiana przez artystów. A była dla nich ważnym motywem.
Przenieśmy się na chwilę do czasów powstania kolei i zobaczmy, jak opowiadali o niej malarze doświadczający otwarcia pierwszych linii kolejowych i przejazdów pierwszych pociągów. Jeżeli mówimy o początkach kolei to pewnie pomyślimy o Anglii w pierwszej połowie XIX w. W Narodowej Galerii sztuki w Londynie możemy obejrzeć obraz Williama Turnera Deszcz, para, szybkość wystawiony po raz pierwszy w Royal Academy of Arts w 1844 roku, czyli po około 20 latach od otwarcia pierwszej linii kolejowej w tym kraju. Na obrazie możemy dostrzec pędzącą po moście, mimo trudnych warunków pogodowych, lokomotywę. To niewątpliwie symbol zmian, jakie nastąpiły w tamtej epoce, nowoczesności, postępu technicznego, wiary w przyszłość. Można sobie wyobrazić, że to podróż do zupełnie nowych czasów.
Ta nowoczesność fascynowała także malarzy francuskich, szczególnie impresjonistów tworzących w Paryżu w drugiej połowie XIX wieku. Impresjoniści, w odróżnieniu od malarzy z poprzednich epok, malowali w plenerze, ich celem było uchwycenie chwili w ciągle zmieniającej się rzeczywistości. Przedstawiali na swoich obrazach również kolej. Claude Monet wynajął nawet mieszkanie w okolicy dworca Saint-Lazare, żeby móc skupić się na jego malowaniu. Powstało wówczas 12 prac przedstawiających parowozy na stacji o różnych porach dnia, w różnym oświetleniu i z różnych punktów widzenia. Ogromne wrażenie robi buchająca z lokomotyw para i nowoczesna, zbudowana z żelaza i szkła, stacja kolejowa.
Kolej obecna była również w malarstwie powstającym w innych krajach i kolejnych epokach. Na swoich płótnach często prezentował ją Ernst Ludwig Kirchner, przedstawiciel niemieckiego ekspresjonizmu. Jak możemy zobaczyć to malarstwo jest już zupełnie inne i odbiega od realizmu dzieł impresjonistów. Widzimy, że kolory są odmienne od tych, które możemy obserwować w rzeczywistości, są bardziej intensywne, obiekty są zdeformowane i przedstawione bez ostrych konturów. Dzieła mają wyrażać uczucia artysty, tak jak to ma miejsce na obrazie Dworzec kolejowy w Davos.
Jeszc
ze większej modyfikacji rzeczywistości możemy doświadczyć oglądając malarstwo abstrakcyjne, najczęściej nieprzedstawiające w ogóle realnych obiektów. Ojcem abstrakcji był Wassily Kandinsky. Na jego obrazie Murnau, pociąg i zamek ciągle możemy rozpoznać obiekty, w tym pędzący od lewej do prawej strony obrazu pociąg, jednak przestrzeń jest zupełnie płaska, a kolory uniezależniają się od kształtów. Jest to jeden z obrazów, który zapowiada odejście artysty od malarstwa przedstawiającego obiekty w kierunku zupełnej abstrakcji.
Kolej była przedstawiana także przez polskiego artystę, Nikifora Krynickiego, przedstawiciela prymitywizmu, jednego z najwybitniejszym na świecie. Obrazy te często przypominają rysunki dzieci, nie ma w nich perspektywy, przestrzeń jest zdeformowana, jednocześnie malowane obiekty są bardzo szczegółowe, zwłaszcza te prezentujące miejską architekturę, obiekty sakralne czy właśnie stacje kolejowe. Zachęcamy do zapoznania się z artykułem o życiu i twórczości artysty, na stronie prezentowane są także reprodukcje dzieł pochodzące ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.
Źródła zdjęć:
- https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Turner_-_Rain,_Steam_and_Speed_-_National_Gallery_file.jpg
- https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_Gare_Saint-Lazare,_Arrival_of_a_Train,_by_Claude_Monet,_1877,_oil_on_canvas_-_Fogg_Art_Museum,_Harvard_University_-_DSC00694.jpg
- https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ernst_Ludwig_Kirchner_Bahnhof_Davos_1925.jpg
- https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vassily_Kandinsky,_1909_-_Murnau_train_et_ch%C3%A2teau.jpg
